Zutphen

(Klassieke beveiliging)



Op 27 mei 2021 zijn een aantal foto's toegevoegd; deze nieuwe foto's zijn te herkennen aan de blauwe beschrijving van de foto's.

Het station Zutphen ligt aan de staatslijnen A (Arnhem - Zwolle - Leeuwarden) en D (Zutphen - Enschede - Duitsland); dit station is geopend in 1865.
In 1876 en 1878 kwam daar nog de Oosterspoorweg (Amsterdam - Apeldoorn - Zutphen) en de lijn naar Winterswijk bij.

Na de opening van het station 1865 werd Zutphen al snel een knooppunt van nationale en internationale spoorverbindingen.
De Staatsspoorwegen die de exploitatie op de meeste staatslijnen verzorgde ging met doorgaande internationale sneltreinen rijden tussen Amsterdam - Arnhem en Hannover, deze treinen bogen bij Zutphen af van Staatslijn A naar Staatslijn D om vervolgens bij Oldenzaal de grens te passeren.
Na het gereedkomen van de Oosterspoorweg en in het verlengde daarvan de spoorlijn naar Winterswijk en het Ruhrgebied ging ook de HIJSM met internationale treinen via Zutphen rijden.

De komst van de spoorlijn tussen Apeldoorn en Almelo en later de intensievere samenwerking tussen de verschillende spoorwegmaatschappijen zorgden er echter voor dat Zutphen al aan het begin van de 20e eeuw vooral een regionaal knooppunt werd.

Het oorspronkelijke station, een station type SS tweede klasse, werd op 14 oktober 1944 zwaar beschadigd, toen geallieerde vliegtuigen de IJsselbrug probeerden te bombarderen. Dit bombardement op Zutphen verwoestte een woonwijk ten zuiden van het station en kostte ruim honderd mensen het leven. Het station heeft nog van 1945 tot 1952 dienstgedaan. Na voltooiing van het nieuwe station, dat iets oostelijker kwam te liggen, is het oude station gesloopt. Het nieuwe (huidige) stationsgebouw is een ontwerp van H.G.J. Schelling en kwam gereed in 1952. Het is nu een rijksmonument.



Het stationsgebouw van Zutphen d.d. 13 april 1964.
(Foto: R. Ankersmit)



De sporen bij Hoven, direct ten zuidwesten van de IJsselbrug d.d. 7 augustus 1957.
Rechts takt de lijn naar Klarenbeek en Apeldoorn af, rechtdoor met een boog naar links liggen de sporen naar Brummen en Arnhem.
(Foto: R. Ankersmit)



Het emplacement in oostelijke richting gezien vanaf de IJsselbrug motorrijtuig NS DE1 27, stroomlijnpostrijtuig Pec 928 en treinstel DE2 67 d.d. 14 juni 1959.
(Foto: R. Ankersmit)


      

Het emplacement in noordelijke richting met op de achtergrond post I en de overweg in de Nieuwstad d.d. 23 oktober 1965 (links)
en de passage van de zondagse kolentrein 7282 (Susteren - Cuijk - Zutphen) bestaande uit elektrische locomotief NS 1001, dieselelektrische locomotief 2505 in opzending en 20 open goederenwagens d.d. 11 mei 1958 (rechts).
(Foto's: R. Ankersmit)


      

Het goederenemplacement met goederentrein 4123 (Rotterdam Zuid goederen - Winterswijk via Utrecht en Deventer), bestaande uit de locomotieven NS 2460 en 2448 met in opzending locomotief 2308 en locomotor 243, en wagens met losgestort graan (links)
en de olietrein 4764 (Schoonebeek - Almelo - Arnhem - Gouda - Pernis) bestaande uit locomotief NS 1224 en 24 ketelwagens met voor en achter een goederentreinbagagewagen (Dg) (rechts) d.d. 13 april 1963.
(Foto's: R. Ankersmit)


      

Het baanvak Deventer - Zutphen in westelijke richting met de aansluiting naar het goederenstation (links)
en het baanvak Zutphen - Deventer met de aftakking van de lijn naar Winterswijk (naar rechts) met treinstel NS DE2 103 als trein 3263 (Zutphen - Enschede) (rechts) d.d. 13 april 1964.
(Foto's: R. Ankersmit)


      

De aftakking van de lijn Zutphen - Winterswijk van de lijn Zutphen - Deventer met op de achtergrond post D d.d. 19 februari 1961 (links)
en het baanvak Zutphen - Hengelo bij Eefde met treinstel NS DE3 147 als trein 3270 (Enschede - Zutphen) d.d. 24 juli 1960 (rechts) .
Links het vertakkingsbordes dat als afstandssein van Twentekanaal aansluiting en van de goederensporen van Zutphen dient.
(Foto's: R. Ankersmit)



Het baanvak Vorden - Zutphen vanaf het viaduct in de Deventerweg met goederentrein 4323 (Apeldoorn - Winterswijk), bestaande uit locomotief NS 2503 en wagens met in totaal 65 assen d.d. 11 juli 1959.
(Foto: R. Ankersmit)



Het inrijsein G2-4 met waarschuwingslicht SR241 d.d. 1 maart 1970.
Het gele waarschuwingslicht heeft de betekenis 'voorzichtig rijden', vanwege de binnenkomst op bezet spoor.
(Foto: R. Ankersmit)


Gebruikte afkortingen: Blokstelsels: De beveiliging van het station Zutphen bestond uit de posten T, I, D, E, G en de brugpost IJsselbrug.
In post T was een stelknoptoestel met losse blokkast geplaatst; voor een uitleg over de werking van het stelknoptoestel klik hier (bestandsgrootte 17,3 kB) en in de posten I, D, E waren Siemens & Halske handelinrichtingen geplaatst;
voor een uitleg over de werking van deze toestellen klik hier (bestandsgrootte 456 kB).
In post G was een krukinrichting (semafoorwinder) en bij post G was een Hoge Handelinrichting geplaatst.
Voor een uitleg over de werking van de krukinrichting (semafoorwinder) klik hier (bestandsgrootte 278 kB), voor een uitleg over de werking van de blokkast klik hier (bestandsgrootte 5,29 kB)
en voor een uitleg over de werking van de Alkmaarse Handelinrichting klik hier (bestandsgrootte 11,2 kB).

De seinen AA, A, B, Bv , C, D1-5 , G2 -4 en Oa, 1g-7g waren lichtseinen van het stelsel 1946 en de overige seinen waren armseinen.

Ter hoogte van de inrijseinen D1-5 en G2 -4 kan het waarschuwingslicht worden getoond.

Klik hier om de emplacementstekening van Zutphen te openen (bestandsgrootte 260 kB).


Post T

Post T stond ten noorden van het stationsgebouw bij km. 27.638.

      

Het interieur van post T.
(bron: Het Utrechts Archief)




Tekening van het stelknoptoestel in post T.
(Klik op de tekening voor een vergroting)



Tekening van de blokkast in post T.



Tekening van het signaleringstableau in post T.


Boven het stelknoptoestel was een signaleringstableau geplaatst waarop de spoorbezetting werd aangegeven.

Met de schakelaars op het tableau werden ondermeer de gele lampen bij de inrijseinen D1-5 en G2 -4 en de rode lampen bij de wissels in de perronporen bediend.

Opmerkelijk waren de commutators in de velden 2, 4 en 5.
Deze commutators moesten in de juiste stand worden gelegd voordat het bijbehorende venster kon worden bediend; afhankelijk van de stand van de commutators kwam in post D het betreffende venster vrij.

Klik hier om de handelingen in post T te openen (bestandsgrootte 2,24 mB).


Post I

Post I stond bij de overweg in de Nieuwstad bij km. 27.969.


Post I.
(bron: Het Utrechts Archief)



Tekening van de handelinrichting in post I.

Bijzondere treinaankondiging in post I

Treinen van Zutphen naar Deventer, Laren = Almen of Vorden.
  1. Post T drukt de knop "Ovw vertr."
  2. In post I luidt de schel en brandt het het lampje "Tr. v. Zp T naar Dv, Lr of Vd"
  3. Post I drukt de gelijknamige drukknop, waardoor het lampje dooft, de schel stopt met luiden en de normale treinaankondiging wordt in werking gesteld.
Treinen van Deventer, Laren = Almen of Vorden naar Zutphen.
  1. Post T drukt de knop "Ovw aank."
  2. In post I luidt de schel en brandt het het lampje "Tr. v. Dv, Lr of Vd naar Zp T"
  3. Post I drukt de gelijknamige drukknop, waardoor het lampje dooft, de schel stopt met luiden en de normale treinaankondiging wordt in werking gesteld.

Klik hier om de handelingen in post I te openen (bestandsgrootte 281 kB).


Post D

Post D stond bij de splitsing van de spoorlijnen richting Deventer en Vorden bij km. 29.230.


Tekening van de handelinrichting in post D.

Het lichtsein M (inrijsein zijde Deventer) werd bediend door het omleggen van de krukjes in de velden 3 of 4.

Storingsbepaling krukje 32 resp. 33

Indien voor een treinbeweging naar Deventer door storing krukje 32 resp. 33 niet kan worden omgelegd dan moet op de af te geven lastgeving STS worden vermeld dat tot de overweg bij km. 30.218 moet worden gereden met en snelheid van ten hoogste 60 km/h.

Bediening sein M

Indien een trein zich bevindt in de aankondigingsweg van aki 30 (dus tussen km. 31.063 en de aki) dan treedt bij het omleggen van het krukje in de velden 5 resp. 6 de aki onmiddelijk in werking en komt het sein M 23 seconden later uit de stand stop.

Klik hier om de handelingen in post D te openen (bestandsgrootte 1,62 mB).


Post E

Post E stond langs de spoorlijn richting Laren = Almen bij de overweg in de Straatweg van Zutphen naar Deventer bij km. 3.155.


Tekening van de handelinrichting in post E.


Vanuit de post werden de overwegen in de Straatweg van Zutphen naar Deventer en de Schoolstraat bediend.
De overweg in de Straatweg van Zutphen naar Deventer werd bediend d.m.v. drukknoppen en de overweg in de Schoolstraat werd bediend met de handels in de velden 11 en 12.

Klik hier om de handelingen in post E te openen (bestandsgrootte 269 kB).



Post G

Post G stond aan de noordzijde van het goederenemplacement bij km. 28.761.


Tekening van de blokkast in post G en de hoge handelinrichting bij post G.

Klik hier om de handelingen in post G te openen (bestandsgrootte 351 kB).


Brugpost IJsselbrug



De spoorbrug over de IJssel bij gezien vanaf de rivier in zuidelijke richting d.d. 25 juni 1961.
(Foto: R. Ankersmit)


Vanuit de brugpost worden zowel de spoorbrug als de brug voor het wegverkeer bediend.


Tekening van de blokkast in de brugpost.

Klik hier om de handelingen in de brugpost te openen (bestandsgrootte 150 kB).

"Het nemen van een trein door de lucht."

Het normaal maken van de bloktoestellen bij blokstelsel A indien ontblokking is gegeven en de treinbeweging, waarvoor ontblokking is gegeven niet doorgaat of moet worden voorafgegaan door een beweging in tegenovergestelde richting.
( "Het nemen van een trein door de lucht" ).

Post D
  1. Post D heeft Vorden ontblokt voor een trein van Vorden naar Zutphen.
    Bij post D is het enkelspoorvenster in veld 32 bediend en bij Vorden is het blokvenster vrij.
    Een trein van Zutphen naar Vorden moet voorgaan.
  2. Na telefonisch overleg tussen de posten T, D en Vorden trekt T Vorden de trekker in veld 11 uit en legt het handel B3 om en weer normaal; daarna duwt T Vorden de trekker in veld 11 in en bedient hij het blokvenster in veld 13 met het enkelspoorvenster in veld 14, waardoor bij post D het voorbijgangsvenster in veld 14 vrij wordt.
  3. Post D ontzegelt het aankomstvenster in veld 16 en maakt dit venster met de hand vrij.
  4. Post D ontzegelt de blokknopsper in veld 15b / 16b en maakt deze met de hand vrij.
  5. Post D ontzegelt het wisselvenster in veld 29 en maakt dit venster met de hand vrij.
  6. Post D legt het krukje in veld 28 naar rechts om.
  7. Post D legt het handel L om en weer normaal.
  8. Post D bedient het wisselvenster in veld 29 en legt het krukje in veld 28 naar links.
  9. Post D bedient het aankomstvenster in veld 16 met de blokknopsper 15b / 16b, onder het draaien van de inductorkruk waardoor bijhem het treinvertrokkenvenster in veld 14b vrij wordt.
  10. Post D bedient het voorbijgangsvenster in veld 14 met het treinvertrokkenvenster in veld 14b ( met draaien van de inductorkruk ), waardoor bij hem het enkelspoorvenster in veld 32 en bij Vorden het enkelspoorvenster vrij wordt.

    De vensters zijn nu weer normaal geworden en Vorden kan post D nu ontblokken voor de trein van Zutphen naar Vorden, die moet voorgaan.

    De ontzegelde vensters in de velden 16, 15b / 16b en 29 in post D moeten zo spoedig mogelijk worden verzegeld.
Post E
  1. Post E heeft Laren = Almen ontblokt voor een trein van Laren = Almen naar Zutphen.
    Bij post E is het enkelspoorvenster in veld 7 bediend en bij Laren = Almen is het blokvenster vrij.
    Een trein van Zutphen naar Laren = Almen moet voorgaan.
  2. Na telefonisch overleg tussen de posten T, E, Laren = Almen en eventueel post D legt T Laren Almen het handel B 1,2 om en weer normaal; en bedient hij het blokvenster in veld 1 met het enkelspoorvenster in veld 2, waardoor bij post E het voorbijgangsvenster in veld 8 vrij wordt.
  3. Post E ontzegelt het treinvertrokkenvenster in veld 8b en maakt dit venster met de hand vrij.
  4. Post E bedient het voorbijgangsvenster in veld 8 met het treinvertrokkenvenster in veld 8b ( met draaien van de inductorkruk ), waardoor bij hem het enkelspoorvenster in veld 7 en bij Laren = Almen het enkelspoorvenster vrij wordt.

    De vensters zijn nu weer normaal geworden en Laren = Almen kan post E nu ontblokken voor de trein van Zutphen naar Laren = Almen, die moet voorgaan.

    Het treinvertrokkenvenster in veld 8b moet zo spoedig mogelijk worden verzegeld.
In het BVS van Zutphen was ook een seinbeeldenkaart opgenomen; klik hier om deze seinbeeldenkaart te openen (bestandsgrootte 251 kB).

In de periode van 3 mei t/m 6 mei 1970 is de klassieke beveiliging vervallen en is op dit station een NX beveiliging in dienst gesteld.
Gelijktijdig met deze ombouw zijn ook de lichtseinen van het stelsel 1946 vervangen door lichtseinen van het stelsel 1954.
Vanuit de nieuwe post wordt ook de EBO in de Nieuwstad bediend.

Op 3 mei 1970 werd de gehele nieuwe beveiliging in dienst gesteld, behalve de belangrijkste wissels; (de minder belangrijke wissels waren daarvoor al omgebouwd).
De belangrijkste wissels werden daarna zo snel mogelijk verbouwd hetgeen op 6 mei gereed was.
In de tussentijd werden de nog niet omgebouwde wissels vanuit de oude posten bediend en werd tevens de gehele rijweg ingesteld, inclusief de seinbediening.
Daarna stelde men op het NX - tableau dezelfde rijweg door het drukken van de begin- en eindknop waarna de lichtseinen voor deze rijweg uit de stand "stop" kwamen.
Er waren daarbij twee treindienstleiders in dienst (één op post T oud en één op de CVL post) en een hoofdtreindienstleider voor de coördinatie.



Het interieur van de nieuwe NX - CVL post te Zutphen d.d. 26 februari 1983.
(Foto: W. Vos)


      

Een trein uit de richting Apeldoorn passeert de twee-planksbaak (links) , het lichtvoorsein 140 en de overweg in de Rijksweg 49 (rechts) d.d. 26 februari 1983.
(Foto's: W. Vos)



De overgang van het enkelspoor op de brug over de IJssel op het dubbelspoor richting Brummen en de aftakking van de spoorlijn richting Klarenbeek d.d. 26 februari 1983.
(Foto: W. Vos)

Voor een beschrijving van het station Brummen klik hier.
Voor een beschrijving van het station Klarenbeek klik hier.
Voor een beschrijving van het station Laren = Almen klik hier.
Voor een beschrijving van het station Vorden klik hier.
Terug naar Home Terug naar seinhuizen