Utrecht GE



Op 23 april 2024 zijn een aantal foto's uit het jaar 1983 uit de collectie van wijlen de heer Maarten Reijnhout en een aantal foto's uit de Beeldbank van de NVBS toegevoegd;
deze nieuwe foto's zijn te herkennen aan de blauwe beschrijving van de foto's.

Op 8 augustus 2023 is een foto van de vertrekbevelseinen toegevoegd.

Het emplacement Utrecht GE is een onderdeel van het station Utrecht CS.
Dit emplacement was voornamelijk in gebruik als een expeditieknooppunt voor het postvervoer.
Toen de NS het eind jaren '70 niet meer wenselijk vond om post met personentreinen te vervoeren en er op het perron geen postverladingsactiviteiten meer plaats mochten vinden, moesten er aparte postperrons komen.
Om het vervoeren van post structureel te laten plaatsvinden, was een 'Sternet' opgezet. Dit net bestond uit een twaalftal grote sorteerhallen naast het spoor, uiteraard voorzien van een perron, van waaruit de posttreinen geladen en gelost konden worden.
Deze expeditieknooppunten waren verdeeld over het land. Vanuit hier werd de post vervolgens verder vervoerd over de weg.
Sinds 1997 zijn deze postperrons en expeditieknooppunten reeds in ongebruik. Sommige zijn nog steeds in gebruik als sorteercentrum, andere hebben een nieuwe bestemming gekregen, staan leeg of zijn gesloopt.

      

De zuidzijde van het emplacement Utrecht gezien vanaf de Katreinetoren d.d. 14 juli 1982 (links) en d.d. 13 juli 1990 (rechts).
Geheel links zijn de sporenbundels te zien naar Arnhem en 's-Hertogenbosch met rechts daarvan het opstelterrein en daarnaast de perrons voor de afhandeling van het postvervoer en het PTT distributiecentrum.
(Foto's: J.A. Bonthuis)   (bron: Stichting SNR Railverzamelingen)


      

Het motorpostrijtuig NS mP 3003 in de oorspronkelijke kleuren d.d. 20 maart 1972.    Bij de cabinedeuren is het logo van eigenaar PTT aangebracht (links)
en de elektrische locomotief NS 1002 in blauwe kleur met Faively stroomafnemers voor een goederentrein d.d. 4 juni 1974 (rechts).
(Foto's: J.A. Bonthuis)   (bron: Stichting SNR Railverzamelingen)



De TEE-dieseltreinstel NS DE4 1003 (met motorwagen 1002) op de opstelsporen langs het postperron te Utrecht d.d. 5 juni 1974.
Na het opheffen van de Edelweiss Express waren de vier overgebleven treinstellen (waaronder een Zwitsers stel, dat in Zwitserland verblijft) overbodig en werden ze te koop aangeboden.
(Foto: J.A. Bonthuis)   (bron: Stichting SNR Railverzamelingen)


De beveiliging van dit emplacement bestond uit post H.
In deze post was een stelknoptoestel geplaatst; voor een uitleg over de werking van dit toestel klik hier.

      

Het emplacement in zuidelijke richting d.d. 4 november 1979.
(Foto's : Wim Vos)


      

Het emplacement in zuidelijke richting (links) en in noordelijke richting (rechts) gezien vanuit post H d.d. 4 november 1979.
(Foto's : Wim Vos)


      

De zuidzijde van het emplacement met op de achtergrond het postperron (links) en de sporen P, Q, 17v en 18v in noordelijke richting (rechts) d.d. 4 november 1979.
(Foto's : Wim Vos)

Gebruikte afkortingen: Deze post werkte samen met de treindienstleider van Utrecht CS.


De emplacementstekening van Utrecht GE.



Post H

Deze post stond aan de noordzijde van het emplacement bij km. 35.335.


De noordzijde van het emplacement gezien in noordelijke richting met links post H.
(Collectie: Maarten Reijnhout (†))


      

Post H d.d. 13 september 1974.    (Foto: R.T. Jongerius) (links) en d.d. 4 november 1979.    (Foto: Wim Vos) (rechts).


      

Het stelknoptoestel in Post H d.d. 13 september 1974.    (Foto: R.T. Jongerius) (links)
en hetzelfde toestel    (Collectie: Maarten Reijnhout (†)) (rechts).


      

Het signaleringstableau in Post H d.d. 13 september 1974    (Foto: R.T. Jongerius) (links)
en hetzelfde tableau    (Collectie: Maarten Reijnhout (†)) (rechts).


      

Twee close-ups van het stelknoptoestel in post H d.d. 13 september 1974    (Foto: R.T. Jongerius) (links)
en collectie: Maarten Reijnhout (†)) (rechts).


      

Het stelknoptoestel in post H d.d. 4 november 1979.
(Foto's: Wim Vos)


     

Een detail van het stelknoptoestel in post H d.d. 4 november 1979.
(Foto's: Wim Vos)


     

Een detail van het stelknoptoestel in post H d.d. 4 november 1979.
(Foto: Wim Vos)


     

Een close-up van een aantal seinstelknoppen (links) en de linialenkast (rechts) in post H.
(Collectie: Maarten Reijnhout (†))



Het nooit gebruikte seinhuis aan de zuidzijde op goederenemplacement Utrecht d.d. 2 februari 1974.
Dit seinhuis werd in 1940 gebouwd.
Het was toen de bedoeling dat Utrecht een nieuwe beveiliging met drie meerrijïge stelknoptoestellen zou krijgen (naar ontwerp van NS-constructeur Bouman).
Door de oorlogsomstandigheden werden de toestellen nooit afgeleverd.
De uit 1895 daterende Post R aan de zuidzijde van het emplacement bleef daardoor nog tot 1974 in gebruik.
(Foto: R.T. Jongerius)


Tekening van het stelknoptoestel in post H.
(Klik op de tekening voor een vergroting)



Tekening van het signaleringstableau in post H.



Tekeningen van de bedieningstoestellen voor de overwegen in post H.


Op het emplacement waren zowel lichtseinen als armseinen geplaatst.

De twee overwegen bij de post waren in de beveiliging opgenomen en het overpad ten zuiden van het postperron was voorzien van een automatische waarschuwingsinstallatie (Awi).

Vertrekbevelseinen

Langs de sporen 1v, 2v, 3v, 4va, 5va, 5vb, 9va, 9vb, 10va, 10vb en 11vb stonden vertrekbevelseinen (sein 504d SR);
Deze lichten gaan branden bij het uit de stand "stop" komen van de seinen A 1v - 5v, 9v ,10v of B 1v - 5v , 9v -11v .


De rangeerstoplantaarn R11v en twee vertrekbevelseinen langs de sporen 11vb en 10vb d.d. 15 augustus 2004.
(Foto: M. Hauer)

Signaleringstableau

In post H is een signaleringstableau in dienst waarop schematisch een gedeelte van het emplacement is aangegeven.
De geïsoleerde spoorgedeelten zijn door een brede witte lijn aangegeven, de isolerende lassen door een onderbreking in deze witte lijn.
De niet-geïsoleerde spoorgedeelten zijn aangegeven door twee smalle witte lijntjes.
In dit signaleringstableau zijn verder nog de volgende bedienings- en signaleringsinrichtingen aangebracht:
  1. Bezetspoorlampjes.
    Dit lampje kan met wit licht branden wanneer het betreffende spoorgedeelte bezet is.
    Deze lampjes signaleren het bezet zijn van de sporen 1v, 2v, 3v, 4va, 5va, 5vb, 9va, 9vb, 10va, 10vb, 11vb en de wissels 401A, 401B, 419, 423/445B, 425A, 425B/447A, 433A, 433B, 435, 441A/443B, 441B, 443A, 445A/447B, 449/451, 453/455A/457, 455B, 459/461, 463, 465A/471B, 465B/467A, 467B/473A, 469A/471A en 473B/972.

  2. Lampje "Overweg vergrendeld"
    Dit lampje kan met rood licht branden.

  3. Lampje "Awi in werking"
    Dit lampje kan met rood knipperlicht branden.

  4. Schakelaar "Dimmen tableau"
    Deze schakelaar kan worden omgelegd, waardoor de lichtsterkte van de signaleringslampjes kan worden gewijzigd.
Schakelaars seinbeeld "Rijden op zicht".
  1. Indien één van de seinen 160, 410, 500, 502, 504, 506, 508, 510, 512, 514, 516 of 518 het seinbeeld "rijden op zicht" moet tonen, moet de betreffende schakelaar in veld 95, 11, 25, 26, 27, 28, 83, 84, 85, 86, 23 of 73 eerst in de abnormale stand worden gelegd voordat de desbetreffende stelknop wordt omgelegd van 45° naar 90°.
    Na het in de normale stand terugbrengen van de desbetreffende seinstelknop moet tevens de betreffende schakelaar in de normale stand worden teruggelegd.
  2. Het instellen van rijwegen met het seinbeeld "rijden op zicht" is - behalve in de gevallen C 2e, F en G van de tabel in artikel 13 van het TRR en het geval, bedoeld bij het punt "Spoorvernieuwing" - slechts toegestaan als geen rijweg met het seinbeeld "Geel" of "Groen" kan worden ingesteld.
  3. Bij het instellen van een rijweg met het seinbeeld "Rijden op zicht" is er geen controle op spoorbezetting.
Automatische waarschuwingsinstallatie (Awi) bij km. 35.9
Zolang van of naar de sporen 9 vb ,10 vb of 11 vb via het het overpad bij km. 35.960 een rijweg is ingesteld, toont de Awi wit knipperlicht.
Teneinde een te vroege aankondiging te voorkomen, dient de betreffende rijweg zo kort mogelijk voor het uitvoeren van de beweging te worden ingesteld.
Indien bovengenoemde rijwegen worden herroepen dan moeten de volgende handelingen worden verricht:
  1. de betreffende stelknop wordt in de normale stand teruggelegd;
  2. de noodknop "Noodknop awi 35.9" wordt ontzegeld en daarna ingedrukt waardoor de awi een constant brandend wit licht toont.
Treinbewegingen van spoor Q
  1. T kondigt de trein telefonisch aan en stelt een rijweg in van Lunetten naar spoor Q;
  2. bij post H gaat branden het gele lampje "Tr. v. Ln sp. Q";
  3. post H overtuigt zich ervan dat er geen tegenstrijdige trein- of rangeerbewegingen plaats vinden;
  4. post H legt de wissels voor een beweging van spoor Q in de juiste stand;
  5. post H geeft de machinist van de trein telefonisch opdracht om het stoptonende sein 412 op zicht voorbij te rijden;
  6. de trein passeert met de laatste as de isolerende las t.h.v. seinn 412 en bij post H dooft het gele lampje "Tr. v. Ln sp. Q".
Alle bijzonderheden en bedieningshandelingen worden hier beschreven.

Met ingang van 25 september 2006 is de klassieke beveiliging te Utrecht GE vervallen en en is de beveiliging van dit emplacement een onderdeel geworden van de ProRail Procesleiding Utrecht.
Dit was de laatste klassieke beveiliging die buiten dienst is gegaan.

Voor een beschrijving van het station Lunetten klik hier.
Voor een beschrijving van de klassieke beveiliging van het station Utrecht CS klik hier.

Terug naar Home Terug naar seinhuizen