Stadskanaal, het baanvak Stadskanaal - Ter Apel en het baanvak Stadskanaal - Assen

Het station Stadskanaal is het voormalig hoofdstation van Stadskanaal.
Het station werd geopend op 15 juni 1905 en voor het personenverkeer gesloten op 17 mei 1953. Tot 27 mei 1990 vond nog goederenvervoer plaats.
In 1979 is het gebouw van het hoofdstation afgebroken waarna in 1997 een nieuw gebouw is verrezen voor de museumlijn van de Stichting Stadskanaal Rail (STAR). Dit draagt eveneens de naam station Stadskanaal.

Het oorspronkelijke in 1905 gebouwde station was een 2e klas type NOLS gebouw. Het station is in 1913 uitgebreid waardoor het twee keer zo groot werd als de andere NOLS-stations. In 1915 werd de naam gewijzigd in Stadskanaal Hoofdstation. Het stationsgebouw is in 1979 afgebroken.

Vanuit Stadskanaal waren er oorspronkelijk de onderstaande verbindingen:

Stadskanaal - Zwolle
Stadskanaal - Assen
Stadkanaal - Zuidbroek
Stadkanaal - Ter Apel Rijksgrens

In 1994 is Stadskanaal heropend als station aan de museumlijn van de Stichting Stadskanaal Rail (STAR).
Na de oprichting van deze stichting in 1992 nam deze het verstilde emplacement in Stadskanaal in gebruik als hoofdvestiging. In het najaar van 1997 is er op de plaats van het oude station een geheel nieuw stationsgebouw verrezen.
Het in oude stijl opgetrokken gebouw combineert elementen van een SS-gebouw type vierde klasse en NOLS-gebouw type eerste klasse.
In dit nieuwe gebouw bevindt zich onder andere het kaartjesloket, het stationskantoor en de stationsrestauratie.
In 2007 is een nieuwe rijtuigloods gebouwd voor stalling van de rijtuigen met daarin ook een museum en educatiecentrum met vergaderruimte.
De stichting beschikt in Stadskanaal ook over een draaischijf, een aantal opstelsporen, een seinhuis, een waterhuis, een kolenbunker, een infraloods en een werkplaats met werkput.

Voor meer informatie over de Stichting Stadskanaal Rail (STAR) klik hier.

De zuidzijde van het emplacement met de locomotieven 353, 2454 en 2278 d.d. 19 mei 2018 ^(links)en de noordzijde van het emplacement met locomotief 52-8082-1 en rechts het seinhuis d.d. 11 augustus 2018 ^(rechts).
(Foto's: Alex Everts)

Het emplacement in noordelijke richting d.d. 6 oktober 2018.
(Foto: Alex Everts)

Het oude stationsgebouw d.d. 26 augustus 1960.
(Foto: R. Ankersmit)

De zuidoostzijde van het emplacement in noord - westelijke richting met de rangerende locomotief NS 2449 d.d. 26 augustus 1960.
Op de sporen links staat voor sloop bestemd materieel opgeborgen.
(Foto: R. Ankersmit)

Het emplacement in noord - westelijke richting met op de achtergrond post I met de aankomende goederentrein 5129 uit Onnen via Waterhuizen Aansluiting getrokken door DE loc 2449 ^(links)
en de sporen van links naar rechts de spooraansluiting van de strookartonfabriek 'Ons Belang', het spoor richting Gasselternijveen en het spoor naar Veendam en de draaibrug over de Gasselternijveensemond gezien vanuit post I ^(rechts)d.d. 26 augustus 1960.
(Foto's: R. Ankersmit)

Gebruikte afkortingen:

Skn = Stadskanaal
Apl = Ter Apel
Gav = Gasselternijveen
Nbn = Nieuw - Buinen
Vdm = Veendam

Blokstelsels:

Op de spoorlijnen richting Gasselternijveen, Ter Apel en Veendam was geen blokstelsel in gebruik.

De beveiliging van het station Stadskanaal bestond uit de posten T en I.

In en bij post T was geen toestel geplaatst.

Onder berusting van de treindienstleider in post T zijn de sleutels 28 / St 28 alsmede de eenheidssleutels van de hangsloten op de wissels 3, 7, 10, 12 en 17 te Nieuw - Buinen, de wissels 1, 3 en 8 te Musselkanaal - Valthermond,
alsmede twee gelijke gemeenschappelijke sleutels "Skn - Apl" voor de spooraansluitingen N.V. Nieuw Buiner Glasfabrieken en de aansluiting Philipsfabriek te Nieuw - Buinen, de los - en laadplaats Eerste Exloërmond,
de spooraansluiting gemeente Odoorn op het baanvak Stadskanaal - Ter Apel, de spooraansluiting Industrieterrein te Ter Apel en een sleutel voor wissel 4 te Ter Apel.

De sleutels 4, St 3 en 5 te Gasselternijveen, de spooraansluiting P.E.B., Sta en St 1 te Gasselte, St 2 en St 6 te Gieten zijn onder berusting van de treindienstleider te Stadkanaal.
De sleutel St 9 is onder berusting van post I.

In en bij post I was een Siemens & Halske handelinrichting zonder blokkast en een Alkmaarse Handelinrichting geplaatst;
voor een uitleg over de werking van de handelinrichting klik hier (bestandsgrootte 5,29 kB) en voor een uitleg over de werking van de Alkmaarse Handelinrichting klik hier (bestandsgrootte 11,2 kB).

De emplacementstekening van Stadskanaal.

Post I

Tekening van de handelinrichting in post I en de Alkmaarse Handelinrichting bij post I.

Bedieningshandelingen
Treinen van Gasselternijveen op de sporen I en IV

De wachter in post I legt het krukje in veld 12 of 14 en daarna het krukje in veld 4 om.
De wachter in post I neemt de sleutel H.B/B^v uit het slot in het bedieningstoestel in post I en brengt de daaraan bevestigde sleutel in het slot aan het 4-voudige bedieningstoestel bij de overweg en sluit de overwegbomen.
De wachter van post I legt daarna het handel B/B^v om.
Achter de trein worden de toestellen in de normale stand teruggebracht.

Treinen naar Gasselternijveen van de sporen I en IV

De wachter van post I begeeft zich naar het 4-voudige bedieningstoestel bij de overweg, sluit de overwegbomen en neemt de sleutel Ovb uit het slot aan dit bedieningstoestel..
De wachter van post I brengt de aan deze sleutel bevestigde sleutel H.Ovb in het slot in het bedieningstoestel in post I.
De wachter in post I legt het krukje in veld 12 of 14, daarna het krukje in veld 9 en legt het handel C^Gom.
Achter de trein worden de toestellen in de normale stand teruggebracht.

Treinen van Veendam op de sporen I en IV

De wachter in post I legt het krukje in veld 12 of 14 en daarna het krukje in veld 3 om.
De wachter in post I neemt de sleutel H.A/A^v uit het slot in het bedieningstoestel in post I en brengt de daaraan bevestigde sleutel in het slot aan het 4-voudige bedieningstoestel bij de overweg en sluit de overwegbomen.
De wachter van post I legt daarna het handel A/A^v om.
Achter de trein worden de toestellen in de normale stand teruggebracht.

Treinen naar Veendam van de sporen I en IV

De wachter van post I begeeft zich naar het 4-voudige bedieningstoestel bij de overweg, sluit de overwegbomen en neemt de sleutel Ovb uit het slot aan dit bedieningstoestel..
De wachter van post I brengt de aan deze sleutel bevestigde sleutel H.Ovb in het slot in het bedieningstoestel in post I.
De wachter in post I legt het krukje in veld 12 of 14, daarna het krukje in veld 8 en legt het handel C^Wom.
Achter de trein worden de toestellen in de normale stand teruggebracht.

Het openen en sluiten van de brug over de Gasselternijveensemond

De wachter in post I legt het krukje in veld 16 om, neemt de sleutel H.Br uit het slot in het bedieningstoestel en ontsluit met de daaraan bevestigde sleutel Br het brugslot en opent de brug zoals is omschreven in het BBB.
Nadat de brug is gesloten worden de toestellen weer in de normale stand teruggebracht.

Het baanvak Stadskanaal - Ter Apel

Langs dit baanvak liggen de stations Nieuw - Buinen, Musselkanaal - Valthermond en Ter Apel.

Nieuw - Buinen

Het voormalige stationsgebouw van Nieuw - Buinen d.d. 26 augustus 1960.
(Foto: R. Ankersmit)

De zuidoostzijde van het emplacement Nieuw Buinen in noord - westelijke richting met links de spooraansluiting naar een olieopslag en rechts de spooraansluiting naar de Philips fabriek d.d. 26 augustus 1960.
(Foto's: R. Ankersmit)

Musselkanaal - Valthermond

Het voormalige stationsgebouw van Musselkanaal - Valthermond d.d. 26 augustus 1960.
(Foto: R. Ankersmit)

Het emplacement in zuid - oostelijke richting met links het spoor naar de haven met opgesteld materieel en rechts het afstandssein van de draaibrug over de Eerste Valthermond ^(links)
en goederentrein 5151 (Ter Apel - Stadskanaal), getrokken door locomotief NS 2449 ^(rechts)d.d. 26 augustus 1960.
(Foto's: R. Ankersmit)

Ter Apel

De zuidwestzijde (straatzijde) van het in 1922 gebouwde stationsgebouw van Ter Apel d.d. 26 augustus 1960.
Het is gebouwd in de stijl van de Amsterdamse School.
Het indrukwekkende gebouw geeft aan dat de verwachtingen voor de STAR-spoorlijn hoog gespannen waren, maar het reizigersvervoer werd al in 1935 gestaakt.
In 1983 werd het gebouw afgebroken om plaats te maken voor een bejaardenhuis.
(Foto: R. Ankersmit)

De sporensituatie bij Ter Apel met het wissel van de spooraansluiting naar het industrieterrein van Ter Apel d.d. 26 augustus 1960.
Op de achtergrond het brugafstandssein van de draaibrug over het Stads-Ter Apelkanaal.
(Foto: R. Ankersmit)

De geopende draaibrug over het Stads - Ter Apelkanaal gezien in westelijke richting
met rechts voor de brug een lage handelinrichting voor de bediening van het afstandssein met in de trekdraad een trekdraadsluiting, die kan worden geopend als de brug is gesloten en opgelegd ^(links)
en de openstaande draaibrug over het Stads - Ter Apel kanaal ^(rechts)d.d. 26 augustus 1960.
(Foto's: R. Ankersmit)

De tekening van het baanvak Stadskanaal - Ter Apel

In dit baanvak lagen de hiervolgend genoemde beweegbare bruggen:

Drouwenermond

De draaibrug over de Drouwenermond in noord - westelijke richting d.d. 6 maart 1965.
(Foto: R. Ankersmit)
Hiervolgend worden de bijzonderheden en bedieningen van alle bruggen besproken.

Algemene omschrijving
Op het zuidelijke landhoofd wordt met het lage handelstoeltje sein B bediend.
Op het noordelijke landhoofd is een brugslot geplaatst.
Op het noordelijke landhoofd wordt met het lage handelstoeltje sein A bediend.

Normale stand
Brug : gesloten
Seinen : voorbijrijden toegestaan
Handels : horizontaal met wit naar boven

Het openen en sluiten van de brug
De brugwachter legt het handel B op het zuidelijke landhoofd om en neemt de sleutel T.B uit het z-slot in de trekdraadsluiting.
De brugwachter legt het handel A op het noordelijke landhoofd om, brengt de sleutel T.A bevestigd aan sleutel T.B in het Kz-slot in de trekdraadsluiting en neemt vervolgens sleutel T.Br uit het andere slot hierin.
Hierna brengt de brugwachter de sleutel Br bevestigd aan sleutel T.Br in het brugslot en handelt verder voor het openen van de brug volgens het BBB.
Na het sluiten van de brug verricht de brugwachter de bovengenoemde handelingen in ongekeerde volgorde.

Buinermond

Algemene omschrijving
Op het zuidelijke landhoofd wordt met het lage handelstoeltje sein B bediend.
Op het noordelijke landhoofd wordt met het lage handelstoeltje sein A bediend.

Normale stand
Brug : geopend
Seinen : voorbijrijden toegestaan
Handels : horizontaal met rood naar boven

Het openen en sluiten van de brug
Voor het sluiten van de brug (zie het BBB) neemt de brugwachter de sleutel Br uit het brugslot en brengt de daaraan bevestigde sleutel T.Br in het Kz-slot in de trekdraadsluiting van sein B.
De brugwachter neemt de sleutel T.B uit het andere slot hieraan en legt hierna het handel B om.
N.B. Het sein B kan reeds woren bediend als de kruk van het Kz-slot is gedraaid.
De brugwachter brengt de sleutel T.A bevestigde sleutel T.B in het het z-slot in de trekdraadsluiting van sein A.
Hierna legt de brugwachter het handel A om
De brugwachter legt het handel A op het noordelijke landhoofd om, brengt de sleutel T.A bevestigd aan sleutel T.B in het Kz-slot in de trekdraadsluiting en neemt vervolgens sleutel T.Br uit het andere slot hierin.
Achter de trein verricht de brugwachter de bovengenoemde handelingen in omgekeerde volgorde; zie voor het openen van de brug het BBB.

Eerste Exloërmond

Algemene omschrijving
Op het zuidelijke landhoofd wordt met het lage handelstoeltje sein B bediend.
Op het noordelijke landhoofd is een brugslot geplaatst.
Op het noordelijke landhoofd wordt met het lage handelstoeltje sein A bediend.

Normale stand
Brug : gesloten
Seinen : voorbijrijden toegestaan
Handels : horizontaal met wit naar boven

Het openen en sluiten van de brug
De brugwachter legt het handel B op het zuidelijke landhoofd om en neemt de sleutel T.B uit het z-slot in de trekdraadsluiting.
De brugwachter legt het handel A op het noordelijke landhoofd om, brengt de sleutel T.A bevestigd aan sleutel T.B in het Kz-slot in de trekdraadsluiting en neemt vervolgens sleutel T.Br uit het andere slot hierin.
Hierna brengt de brugwachter de sleutel Br bevestigd aan sleutel T.Br in het brugslot en handelt verder voor het openen van de brug volgens het BBB.
Na het sluiten van de brug verricht de brugwachter de bovengenoemde handelingen in ongekeerde volgorde.

Tweede Exloërmond

Algemene omschrijving
Op het zuidelijke landhoofd wordt met het lage handelstoeltje sein B bediend.
Op het zuidelijke landhoofd is een brugslot geplaatst.
Op het noordelijke landhoofd wordt met het lage handelstoeltje sein A bediend.

Normale stand
Brug : gesloten
Seinen : voorbijrijden toegestaan
Handels : horizontaal met wit naar boven

Het openen en sluiten van de brug
De brugwachter legt het handel A op het noordelijke landhoofd om en neemt de sleutel T.A uit het z-slot in de trekdraadsluiting.
De brugwachter legt het handel B op het zuidelijke landhoofd om, brengt de sleutel T.B bevestigd aan sleutel T.A in het Kz-slot in de trekdraadsluiting en neemt vervolgens sleutel T.Br uit het andere slot hierin.
Hierna brengt de brugwachter de sleutel Br bevestigd aan sleutel T.Br in het brugslot en handelt verder voor het openen van de brug volgens het BBB.
Na het sluiten van de brug verricht de brugwachter de bovengenoemde handelingen in ongekeerde volgorde.

Eerste Valthermond

Algemene omschrijving
Op het zuidelijke landhoofd wordt met het lage handelstoeltje sein B bediend.
Op het zuidelijke landhoofd is een brugslot met een Z-slot op de seinschieter geplaatst.
Op het noordelijke landhoofd wordt met het lage handelstoeltje sein A bediend.

Normale stand
Brug : gesloten
Seinen : voorbijrijden toegestaan
Handels : horizontaal met wit naar boven

Het openen en sluiten van de brug
De brugwachter legt het handel B op het noordelijke landhoofd om en neemt de sleutel T.A uit het Z-slot in de trekdraadsluiting.
De brugwachter legt het handel A op het zuidelijke landhoofd om, brengt de sleutel T.B bevestigd aan sleutel T.A in het Kz-slot in de trekdraadsluiting en neemt vervolgens sleutel T.Br uit het andere slot hierin.
Hierna brengt de brugwachter de sleutel Br in het Z-slot in de seinschieter en schuift deze in te brugslot; voor openen van de brug zie het BBB.
Na het sluiten van de brug verricht de brugwachter de bovengenoemde handelingen in ongekeerde volgorde.

Stads - Ter Apelkanaal

Algemene omschrijving
Op het oostelijke landhoofd wordt met het lage handelstoeltje sein B bediend.
Op de aanbrug (oostzijde) is een brugslot met Z-slot op de seinschieter geplaatst.
Op het westelijke landhoofd wordt met het lage handelstoeltje sein A bediend.

Normale stand
Brug : geopend
Seinen : stop
Handels : horizontaal met rood naar boven

Het openen en sluiten van de brug
Voor het sluiten van de brug zie het BBB.
De brugwachter trekt de seinschieter uit het brugslot en neemt de sleutel Br uit het Z-slot in de trekdraadsluiting.
De brugwachter brengt de daaraan bevestigde sleutel T.Br in het Kz-slot in de trekdraadsluiting op het oostelijke landhoofd en neemt de sleutel T.B uit het andere slot hierin.
Hierna legt de brugwachter het handel B om.
N.B. Het sein B kan reeds woren bediend als de kruk van het Kz-slot is gedraaid.
De brugwachter brengt de sleutel T.A bevestigd aan sleutel T.B in het Z-slot op de trekdraadsluiting op het westelijke landhoofd en legt het handel A om.
Achter de trein verricht de brugwachter de bovengenoemde handelingen in omgekeerde volgorde; zie voor het openen van de brug het BBB.

Het baanvak Stadskanaal - Assen

Langs dit baanvak liggen de stations Gasselternijveen, Gasselte, Eext, Gieten en Rolde.

Gasselternijveen

De noordwestzijde van het voormalige stationsgebouw en het eerste perron d.d. 5 maart 1961 ^(links)en de westzijde van het emplacement d.d. 26 augustus 1960 ^(rechts).
(Foto's: R. Ankersmit)

Gasselte

Het voormalige haltegebouw ^(links) en het emplacement met wissel 1 met links het kopspoor naar de losweg en in de verte het voormalige haltegebouw ^(rechts)d.d. 26 augustus 1960.
(Foto's: R. Ankersmit)

Eext

De zuidwestzijde van het voormalige haltegebouw ^(links) en het emplacement in westelijke richting ^(rechts)d.d. 5 maart 1961.
(Foto's: R. Ankersmit)

Gieten

De oostzijde van het emplacement in westelijke richting met in de verte het voormalige stationsgebouw. Onder het S-bord de tekst 'Niet oprijden alvorens overwegbomen gesloten zijn' ^(links)
en het emplacement met de rangerende locomotief NS 2426 met de wagens van buurtgoederentrein 5102 (Assen - Gieten) ^(rechts)d.d. 26 augustus 1960.
(Foto's: R. Ankersmit)

De buurtgoederentrein 5143 (Nieuw Buinen - Assen) bestaande uit locomotief NS 2453 en 27 wagens ^(links)
en de buurtgoederentrein 5102 (Assen - Gieten en terug), bestaande uit diesellocomotief NS 2426 en goederenwagens met bouwmaterialen
voor de aanleg van de nieuwe weg Emmen - Groningen (de huidige N34) ^(rechts) d.d. 26 augustus 1960.
(Foto's: R. Ankersmit)

Rolde

Het voormalige stationsgebouw d.d. 26 augustus 1960 ^(links)en d.d. 5 maart 1961 ^(rechts).
(Foto's: R. Ankersmit)

De westzijde van het emplacement in oostelijke richting .
Achter de bomen is vaag het stationsgebouw te zien en op de voorgrond de overweg in de Balloërstraat ^(links)
en de buurtgoederentrein 5102 (Assen - Gieten), bestaande uit locomotief NS 2426 en 15 wagens, totaal 600 ton, in de mist ^(rechts)d.d. 26 augustus 1960.
(Foto's: R. Ankersmit)

De oostzijde van de losplaats in westelijke richting ^(links)en de oostzijde van de losplaats in oostelijke richting ^(rechts) d.d. 5 maart 1961.
(Foto's: R. Ankersmit)

De tekeningen van het baanvak Stadskanaal - Assen

Voor een beschrijving van het station Assen klik hier.
Voor een beschrijving van het station Veendam klik hier.

Uitgebreide informatie over het station Stadkanaal en de andere stations langs de spoorlijnen Stadskanaal - Ter Apel en Stadskanaal - Assen is te vinden op de site over de Noordoosterlocaalspoorweg-Maatschappij.

Terug naar Home

Terug naar seinhuizen