Oss



Op 9 januari 2024 is de beschrijving van dit station uitgebreid met een aanvulling over de spooraansluiting Industrieterrein Elzenburg; deze aanvulling is geplaatst aan het einde van deze beschijving.
Bovendien zijn in de emplacementstekeningen de namen van de overwegen toegevoegd en is de tekening van de handelinrichting in post II aangepast aan de nieuwe situatie.

Het station Oss werd geopend op 4 juni 1881 en het ligt aan de spoorlijn Tilburg - Nijmegen bij km. 41.240.
Het huidige stationsgebouw dateert uit 1982. In Nederland is Oss de kortste stationsnaam.
Oss is voorzien geweest van drie seinhuizen (vermoedelijk 4). Post T aan de westzijde en post II aan de oostzijde en even buiten Oss post III bij de aansluiting naar de Philips. Deze was in de jaren zestig al weg.

Het bijzondere aan dit emplacement was, dat hier gebruik werd gemaakt van rood-witte seinpalen.
Dit systeem is bij de Staatspoorwegen ontwikkeld. Deze seinpalen gelden voor trein- en rangeerbewegingen.
Het emplacement werd op de beide uiteinden beveiligd door de blokseinen B en E met een zwart-witte paal; tot daar mochten rangeerdelen rijden.

In Oss lag de overgang van dubbel naar enkelspoor richting Ravenstein. Het tweede spoor was in de de Tweede Wereldoorlog opgebroken. Dat was nog duidelijk te zien. Een deel van het oude rechterspoor werd gebruikt als industrieaansluiting.


Het stationsgebouw van Oss d.d. 26 oktober 1961.
(Foto: R. Ankersmit)


    

Het emplacement in oostelijke richting d.d. 9 oktober 1976.
(Foto's W. Vos)


    

Het emplacement in westelijke richting d.d. 9 oktober 1976.
(Foto's W. Vos)



Het emplacement in oostelijke richting gezien vanaf de overweg bij post T d.d. 9 oktober 1976.
(Foto W. Vos)


    

De sporen richting Berchem (links) en het oostelijke gedeelte van het emplacement met post II (rechts) d.d. 30 april 1974.
(Foto's W. Vos)


    

De sporen richting Berchem (links) en het oostelijke gedeelte van het emplacement met post II (rechts) d.d. 9 oktober 1976.
(Foto's W. Vos)

Gebruikte afkortingen: Blokstelsels: De beveiliging van het station Oss bestond uit de posten T en II.
Post T stond aan de westzijde van het emplacement bij de overweg in de Molenstraat en post II stond aan de oostzijde van het emplacement.
In de beide posten was een Siemens & Halske handelinrichting geplaatst; voor een uitleg over de werking van deze toestellen klik hier.


De emplacementstekening van Oss.

Het emplacement van Oss valt verder op dat er veel industrieaansluitingen waren.
Ook opvallend was de nummering van de wissels welke allen oneven waren.

Foto's zijn van een latere datum dan de beschijving. Tussendoor zijn er enkele kleine wijzigingen geweest


Post T (I)


Post T d.d. 26 oktober 1961.
(Foto R. Ankersmit)

    

Het toestel in post T d.d. 11 december 1976.
Naast het toestel stond een stelknoptoestel voor de bediening van de overweg.
(Foto's: W. Vos)

    

Details van het toestel in post T d.d. 11 december 1976.
(Foto's: W. Vos)


Tekening van de handelinrichting in post T.


Hoewel beide posten elkaars spiegelbeeld waren was post T de treindienstleiderspost.
Post T had ook een overweg welke elektrisch werd bediend. Voor de bediening was een stelknoptoestel geplaatst. De andere overweg bij de spooraansluiting had een drukknopbediening.
Het overpad werd bediend vanuit het gebouwtje voor de uitgangscontrole op het perron.

Verder was er een spooraansluiting aan de hoofdbaan net buiten Oss. Voorheen was daar post III gevestigd welke tevens de plaatselijke overweg en de ontspoortong bediende. Deze bediening is later verplaatst naar post T. De aansluiting werd beveiligd d.m.v. sloten op het handwissel en een stop-ontspoorblok.

Enkele kopsporen hadden een afwijkende nummering en wel letters i.p.v. cijfers en er waren stopontspoorblokken geplaatst welke bediend werden vanuit post T.
De wissels in de hoofdsporen hadden grendels. De wissels in de goederensporen hadden deze niet.


Tekening van het stelknoptoestel voor de bediening van de overweg met vier overwegbomen.




Post II

    

Het toestel van post II d.d. 11 december 1976.
(Foto's: W. Vos)

    

Details van het toestel van post II d.d. 11 december 1976.
(Foto's: W. Vos)


Tekening van de handelinrichting in post II.


Post II bediende twee overwegen; de overweg in de Molenweg werd bediend d.m.v. drukknoppen en de tweede overweg was een MHOB; de bediening van deze MHOB wordt in de bedieningshandelingen besproken.
Opvallend aan post II was de afwezigheid van grendels. Alle wissels in de hoofdsporen waren gegrendeld d.m.v. een draadsper gekoppeld aan het inrijsein.
Een bijzonderheid was het uitrijsein D3-8. Dit sein had eerst een rood-witte paal zoals alle andere seinen op het emplacement. Later is er een rangeerpaallantaarn geplaatst die de rangeerseinfunctie over nam.
Hierdoor werd de seinpaal van rood-wit naar zwart-wit geschilderd. Beide seinen golden voor dezelfde sporen.

De bedieningskast voor de overweg nabij post II d.d. 11 december 1976.
(Foto: W. Vos)




Post III


Met ingang van 14 september 1964 is de spooraansluiting Philips I gewijzigd en verdween de kruising in de hoofdsporen richting 's Hertogenbosch en werd de spooraansluiting gewijzigd in een "normale" spooraansluiting; tegelijkertijd is ook post III vervallen.
Bij de aansluiting werd een blokkastje geplaatst waarin de begeleider de sleutel kon stoppen als hij met de trein op de aansluiting stond en zo het normale verkeer hervat kon worden. Zolang de sleutel uit het sleutel-relaiskastje in post T en het blokkastje was kon er geen trein naar 's Hertogenbosch rijden. De sleutel had een penning waarop een lastgeving stond voor het mogen passeren van sein B. Bij terugkomst werd uiteraard telefonisch overlegd en kwam de trein op zicht terug.

De oude situatie bij post III d.d. 25 november 1961.
(Foto: J.G.C. van de Meene)


Het voormalige toestel in post III.


Het "nieuwe" blokkastje bij de aansluiting Philips I.

Spooraansluiting Industrieterrein Elzenburg

Deze spooraansluiting is met ingang van 10 april 1979 in gebruik genomen.
Bij km. 42.544 is een handbediend wissel 107 met een stop-ontspoorblok St 107 voorzien van een Kz slot aangebracht en bij km. 42.566 is een normaal niet bewaakte post aansluiting geplaatst.
In deze post is een bloktoestel voor de vensterwisseling met post II en een sleutelkontaktkastje geplaatst.
In post II is in veld 7 een venster "Tr. op aansl. Ind. terr." en boven dit venster is een sleutel-relaiskastje met de sleutel B107/B1.107 aangebracht.
Bij de post aansluiting is een drukknop aangebracht voor de bediening van de AKI in de Megensebaan bij km. 42.534.


De emplacementstekening van Oss na de ingebruikname van de spooraansluiting Industrieterrein Elzenburg.


Tekening van de handelinrichting in post II na de ingebruikname van de spooraansluiting Industrieterrein Elzenburg.


Het blokkastje bij de aansluiting Industrieterrein Elzenburg.

De bedieningshandelingen voor de bediening van de aansluiting worden hier beschreven.

Alle overige bedieningshandelingen worden hier beschreven.

Met ingang 10 mei 1981 is de klassieke beveiliging te Oss vervallen en is de beveiliging van dit station een onderdeel geworden van de CVL beveiliging bediend vanuit Arnhem.

Voor een beschrijving van het station Berghem klik hier.
Voor een beschrijving van de blokpost Geffen klik hier.

Terug naar Home Terug naar seinhuizen