Maastricht
Het station Maastricht is het centrale spoorwegstation in Maastricht, gelegen aan de oostkant van de Maas, in de wijk Wyck. De stad kent eveneens station Maastricht Randwyck en station Maastricht Noord.
Het eerste station in Maastricht werd geopend op 23 oktober 1853, bij de ingebruikname van de (in 1992 gesloten) spoorverbinding naar Aken, de eerste grensoverschrijdende lijn van Nederland.
Hierna volgden de verbindingen naar Hasselt (lijn 20, 1856), naar Luik (spoorlijn 40, 1861) en als laatste in 1865 de staatslijn E naar Venlo en de rest van Nederland.
De eerste stationsgebouwen lagen een eind buiten de stad, omdat Maastricht in 1853 nog een vestingstad was.
De stationsgebouwen waren uit hout opgetrokken, zodat deze bij een eventuele belegering snel konden worden afgebroken. Aangezien de gemeentegrens gelijk was aan de buitenste rand van de vestingwerken, lagen de eerste stationsgebouwen niet op Maastrichts grondgebied, maar op grond van de gemeente Meerssen. Dit bleef ook na de opheffing van de vesting lang het geval, want pas in 1907 werden de gemeentegrenzen aangepast en kwam het stationsemplacement in de gemeente Maastricht te liggen. Het oude stationsgebouw lag aan de buitenstadszijde van het spoor.
Pas in 1913 werd het huidige stenen station gebouwd, in Maaslandse renaissancestijl, naar een ontwerp van George van Heukelom. Het pronkstuk van het station zijn de glas-in-lood vensters in de stationshal. De oorspronkelijke van Jan Schouten gingen verloren in de Tweede Wereldoorlog, maar in 1962 werden nieuwe vensters aangeboden door de gemeenten langs het spoortraject Maastricht - Weert en Maastricht - Heerlen. Deze vensters, vervaardigd door Charles Eyk, symboliseren de (toen) 11 provincies en bevatten Limburgse gemeentewapens. Het station is in de loop van de tijd ingrijpend veranderd, ooit waren er zelfs aparte wachtkamers voor arrestanten en zwakzinnigen. Het gebouw werd in oktober 1996 aangewezen als rijksmonument.
In 1983 werd het tweede eilandperron aangelegd en werd het station bereikbaar via een overdekte luchtbrug.
Het "imposante" stationsgebouw van Maastricht.
De sporen 2, 9 en 3 met op de achtergrond het stationsgebouw d.d. 2 augustus 1977 (links) en de zuidzijde van het emplacement d.d. 27 december 1978 (rechts).
(Foto's: W. Vos)
De sporen in noordelijke richting d.d. 27 december 1978.
(Foto's: W. Vos)
>
De sporen in noordelijke richting d.d. 27 december 1978.
(Foto's: W. Vos)
De sporen in noordelijke richting d.d. 27 december 1978.
(Foto's: W. Vos)
De seinbrug met de inrijseinen zijde Bunde en Meerssen (links) en de sporen richting Bunde en Meerssen gezien vanuit post IV (rechts) d.d. 27 december 1978.
(Foto's: W. Vos)
Het emplacement in noordelijke richting gezien vanuit post T d.d. 1 april 1965.
(Foto: J.G.C. van de Meene)
Gebruikte afkortingen:
- Mt = Maastricht
- Bde = Bunde
- Bha = Beatrixhaven
- Edn = Eijsden
- Gsd = Blokpost Gronsveld
- Mes = Meerssen
- Mtb = Maastricht Boschpoort
Blokstelsels:
- Maastricht - Bunde = Automatisch blokstelsel ingericht voor dubbel-enkelspoorrijden
- Maastricht - Meerssen = Automatisch blokstelsel ingericht voor dubbel-enkelspoorrijden
- Maastricht - Maastricht Boschpoort = Relaisblokstelsel A
- Maastricht - (Blokpost Gronsveld) - Eijsden = Blokstelsel III
De beveiliging van het station Maastricht bestond uit de posten T, I, II en IV.
In post T was een 7-rijig stelknoptoestel (een Bouman toestel) en een NX toestel voor Maastricht Noord geplaatst; in de posten I, II en IV waren Siemens & Halske handelinrichtingen geplaatst.
Post T is de centrale post en bedient diverse wissels en alle seinen terwijl de posten I, II en IV de wissels bij deze posten bedienen; de koppeling met de nevenposten geschiedt door spermagneten op de krukjes in de nevenposten.
Het instellen van een rijweg werkt zoals hieronder is aangegeven.
- T legt de betreffende stelknop in de 45° stand;
- bij de betrokken nevenpost gaat een schel luiden en wordt het betreffende venstertje wit;
- de nevenpost legt de wissels in de juiste stand en legt het betreffende krukje om;
- de schel stopt met luiden en het betreffende venstertje wordt rood;
- in post T gaat het blauwe toestemmingslampje en het gele koppelstroomlampje branden;
- T legt de betreffende stelknop in de 90° stand waardoor het betreffende sein uit de stand stop komt;
- na binnenkomst van de trein worden de handelingen in omgekeerde volgorde verricht.
Voor een uitleg over de werking van het geplaatste stelknoptoestel in post T klik hier, het NX-toestel in post T klik hier en voor de toestellen in de posten I, II en IV klik hier.
De emplacementstekening van Maastricht.
Post T
Post T d.d. 13 september 1953.
(bron: Het Utrechts Archief)
Het 7-rijige stelknoptoestel in post T d.d. 27 december 1978.
(Foto: W. Vos)
Het 7-rijige stelknoptoestel in post T d.d. 1 april 1965.
(Foto's: J.G.C. van de Meene)
Details van het stelknoptoestel in post T d.d. 27 december 1978.
(Foto's: W. Vos)
Details van het stelknoptoestel in post T d.d. 27 december 1978.
(Foto's: W. Vos)
Het 7-rijige stelknoptoestel in post T d.d. 5 augustus 1985.
(Foto's: W. Vos)
Tekening van het bedieningstoestel in post T.
(Klik op de tekening voor een vergroting)
Tekening van het signaleringstableau in post T.
Met ingang van 26 juni 1966 is de situatie bij de aansluiting Beatrixhaven ingrijpend gewijzigd; de bediening van deze aansluiting kan nu plaatsvinden vanaf de vier sporen richting Bunde en Meerssen.
De wissels bij deze aansluiting worden bediend d.m.v. een klein NX-tableau in post T Maastricht.
De situatietekening bij de aansluiting Beatrixhaven na de aanpassing d.d. 26 juni 1966 .
De overloopwissels bij de aansluiting Beatrixhaven in zuidelijke richting (links) en het dwergsein no. 458 (rechts) d.d. 4 februari 1979.
(Foto's: W. Vos)
Ter vookoming van vernielingen is er een rasterweg voor het sein geplaatst.
Het NX-tableau in post T d.d. 27 december 1978.
Foto: W. Vos)
Tekening van het NX-toestel in post T.
Post I
Post I d.d. 27 december 1978.
(Foto: W. Vos)
Het interieur van post I d.d. 27 december 1978.
(Foto: W. Vos)
Het interieur van post I d.d. 20 oktober 1980.
(Foto: J.G.C. van de Meene)
Details van de handelinrichting in post I d.d. 27 december 1978.
(Foto's: W. Vos)
Tekening van het bedieningstoestel in post I.
Post II
Post II d.d. 27 december 1978.
(Foto: W. Vos)
De handelinrichting in post II d.d. 27 december 1978.
(Foto's: W. Vos)
Een wekker en de meldingsvenstertjes in post II d.d. 27 december 1978.
(Foto: W. Vos)
Tekening van het bedieningstoestel in post II.
Post IV
Post IV d.d. 27 december 1978.
(Foto: W. Vos)
De handelinrichting in post IV d.d. 27 december 1978.
(Foto's: W. Vos)
Het tableau met de signaleringslampjes en de drukknoppen voor het vrijmaken van de grendels op de handwissels d.d. 27 december 1978.
(Foto: W. Vos)
Tekening van het bedieningstoestel in post IV.
De wissels 192 t/m 201B zijn handwissels welke electrisch worden gegrendeld.
Een handwissel met een electrisch grendel d.d. 27 december 1978.
(Foto: W. Vos)
De posten I, II en IV zijn uitschakelbaar; de handelingen voor het uit- en inschakelen van de drie posten worden op de laatste twee bladzijden van de bedieningshandelingen besproken.
Alle bijzonderheden en de bedieningshandelingen worden hier beschreven. (bestandsgrootte 1.6 mB)
Met ingang van 9 november 1985 is een NX beveiliging in gebruik genomen en is de klassieke beveiliging vervallen.
De "oude" post T bleef tot 10 december 1986 nog gedeeltelijk in gebruik voor de bediening van het relaisblokstelsel A richting Maastricht Boschpoort en het inrijsein zijde Maastricht Boschpoort.
Het interieur van de nieuwe NX-post d.d. 13 mei 1988.
(Foto's: J.G.C. van de Meene)
Een detail van het bedieningstoestel met de lampjes en knoppen voor het relaisblokstelsel A richting Maastricht Boschpoort d.d. 13 mei 1988.
(Foto: J.G.C. van de Meene)
Vanaf 10 december 1986 is de bediening van het relaisblokstelsel A richting Maastricht Boschpoort vanuit de "oude" post T overgebracht naar de nieuwe post.
Voor een beschrijving van de blokpost Gronsveld klik hier.
Voor een beschrijving van het station Maastricht Boschpoort klik hier.
Voor een beschrijving van het station Bunde klik hier.
Voor een beschrijving van het station Meerssen klik hier.
Wat er overbleef
Het markante witte seinhuis, een ontwerp van architect Van Ravesteyn, is tegenwoordig een rijksmonument.
Het seinhuis deed tot 1985 dienst, maar raakte daarna in verval. Het had dan ook maar weinig gescheeld of het unieke gebouw moest worden gesloopt.
Het seinhuis is overigens nog helemaal compleet, zelfs het complete bedieningstoestel staat er nog...
nbsp;
De voormalige Post T d.d. 20 september 2016.
(Foto: P.P. van Birgelen)
Het stelknoptoestel in de voormalige post T (links) en de lampjes en knoppen van het relaisblokstelsel A richting Maastricht Boschpoort (rechts) d.d. 20 september 2016.
(Foto's: P.P. van Birgelen)
Details van de stelknoppen in de voormalige post T d.d. 20 september 2016.
(Foto's: P.P. van Birgelen)
De relaiskast in de voormalige post T d.d. 20 september 2016.
(Foto's: P.P. van Birgelen)
Diverse hulpapparatuur in de voormalige post T d.d. 20 september 2016.
Foto's: P.P. van Birgelen)
Terug naar Home Terug naar seinhuizen