Blokstelsels

Relaisblokstelsel A

Algemeen

Het blokstelsel A is uitgevonden voor enkelsporige baanvakken eind negentiende eeuw. Met de komst van stelknoptoestellen stond de blokkast een beetje in de weg. En vaak werd deze er los neergezet en nam dus extra ruimte in. De relaistechniek deed langzaam haar intrede en werd gezocht naar een schakeling in de relaistechniek. Dit resulteerde in Relaisblokstelsel A.
In plaats van bloksloten kwamen er relais met meldvenstertjes. In plaats van venstertjes konden er ook lampjes zitten. Dit omdat in sommige gevallen de relais in een andere kast zaten. Dit kwam o.a. voor bij Bauman-toestellen.

Het kastje met het relaisblokstelsel A richting Maastricht in post T Maastricht Boschpoort d.d. 22 augustus 1984.
(Foto: J.C.G. v. d. Meene)

Relaisblokstelsel A met lampjes te Watergraafsmeer post I d.d. 28 september 1981.
(Foto: W. Vos)

Relaisblokstelsel A

Koppeling

Relaisblokstelsel A was bedoeld voor seinhuizen waarin stelknop- en Bauman toestellen waren geplaatst. Toch kwam de combinatie van conventioneel bloktoestel met relaisblokstelsel A ook voor.
De koppeling met VES en Bauman toestellen vond plaats d.m.v relaiscontacten in de sperren van de seinknoppen. De koppeling met bloktoestellen was meestal via een contact in het blokvenster welke zelf ontblokt werd of via een sper op de as van het krukje.

Onderdelen

Ook relaisblokstelsel A had vaste onderdelen. Een aantal kwam met benaming en funtie overeen met blokstelsel A. We zien de volgende onderdelen:

Wekkers
Met wekknoppen konden hier geen berichten gewisseld worden. Daarvoor gebruikte men de telefoon. De wekker werd gebruikt om te waarschuwen of om toestemming te vragen. Bij het drukken van de wekknop bleef bij de andere post de wekker rinkelen tot de wachter het klepje terugstelde.

Relais
Voorbijgang bij ...
Dit relais geeft aan dat de trein vertrokken is en in het blok zit. Samen met het enkelspoor ... geeft het de rijrichting aan.

Enkelspoor ...
Dit relais geeft de ingestelde rijrichting aan.

Blok naar ...
Het toestemmingsrelais waaraan het uitrijsein is gekoppeld. Zonder het vrijkomen van dit relais kan dit bloksein niet worden bediend.

Trein van ...
Dit venster geeft aan of er een trein onderweg is naar de post toe waarbij het vrij wordt als de trein het blok verlaat. (inrijsein passseert)

Relaisblokstelsel A in vogelvlucht.

Stap 1
Tekening kan niet gevonden worden.

Stap 2
Tekening kan niet gevonden worden.

Stap 3
Tekening kan niet gevonden worden.

Stap 4
Tekening kan niet gevonden worden.

Stap 5
Tekening kan niet gevonden worden.

Stap 6
Tekening kan niet gevonden worden.

Stap 7
Tekening kan niet gevonden worden.

Verloop relaisblokstelsel A

De bovenstaande plaatjes geven visueel weer hoe het blokstelsel werkt. Hieronder staat kort omschreven in stappen hoe het in z'n werk gaat.
Als voorbeeld nemen we een trein die van station A naar station B wil rijden.

Toestellen in de normale stand
Station A wekt station B;
B geeft het blokvrij door op de knop "Ontblok A" te drukken. Bij A wordt wit: "Blok naar A". Bij A wordt rood: Enkelspoor B. Bij B wordt rood: Enkelspoor A, Trein van A. Bij B wordt wit: Voorbijgang bij A;
A verricht de handelingen die nodig zijn om het uitrijsein A te bedienen zodat de trein naar B kan vertrekken;
Achter de trein legt B het uitrijsein B terug en wekt B dat de trein onderweg is. De trein blokt zichzelf waardoor bij A rood wordt: Blok naar B. Bij B wordt rood: Voorbijgang bij A.
Station B verricht de handelingen voor het binnen nemen van de trein en het bedienen van het inrijsein B;
De trein rijdt station B binnen. Bij B wordt wit: Trein van A;
De trein is binnen en station A blokt de trein binnen. Voorbijgang bij B en enkelspoor B worden geblokt bij station B (worden wit)
Station B zet het inrijsein terug in de stand stop. Bij A wordt wit: Enkelspoor B. Bij B wordt wit: Enkelspoor A.
Het blokstelsel is weer in de normale stand.

Slot

Relaisblokstelsel A in het Integra-toestel van Maastricht.
(Foto: J.C.G. v. d. Meene)

Het relaisblokstelsel A is niet veel toegepast omdat het automatisch blokstelsel al in opmars was. Toch heeft dit blokstelsel het tot het einde, begin jaren negentig, van de klassieke beveiliging uitgehouden.
Bij Maastricht was het zelfs ingebouwd in het Integra tableau van Maastricht voor het baanvak naar Maastricht Boschpoort. Aan beide zijdes van de lijn is het blokstelsel meerdere malen aangepast. In Maastricht Boschpoort was er eerst een kastje met venstertjes en later lampjes (zie foto boven). In Maastricht zat het in het Baumantoestel en later in het Integra-toestel.

Relaisblokstelsel A kent geen tussenposten.

Terug naar Home

Terug naar Uitleg